Dragiša Brašovan
Mnogi nikada nisu čuli za našeg velikog arhitektu, ali većina je videla makar nekoliko velelepnih objekata čiji je autor Dragiša Brašovan. Njegovih građevina, iako su neke stare gotovo vek, ne bi se postideli ni moderni graditelji i arhitekte.
DRAGIŠA BRAŠOVAN (1887-1965), dopisni clan SANU, clan britanskog Kraljevskog instituta za arhitekturu, jedan od najpoznatijih srpskih arhitekata ovog veka, vrli poznavalac baroka, uveo je stil moderne na Balkan. Zavrsio je Arhitektonski fakultet u Budimpešti gde je posle diplomiranja 1912. započeo projektantsku praksu u arhitektonskom ateljeu Tori komp. Poganu. Kraće vreme je radio u Sarajevu, a po završetku I svetskog rata osnovao je sopstveni atelje Arhitekt, zajedno sa arh. Milanom Sekulićem u Beogradu. Tokom međuratnog perioda podigao je veći broj privatnih vila, stambenih višespratnica i upravnih zgrada.
Ovaj arhitekta koji se svrstava medu 10 najznacajnijih bio je arhitekata koji su stvarali u duhu Moderne izmedu dva svetska rata. Bio je prvi srpski graditelj izabran za pocasnog člana RIBE – Kraljevskog instituta britanskih arhitekata (1953). Ovaj velikan srpske graditeljske umetnosti 20. veka autor je brojnih znacajnih projekata, od kojih Banski kompleks predstavlja jednu od najlepših gradevina u nekadasnjoj Jugoslaviji. U stilu Moderne radjena su još dva njegova antologijska dela: Zgrada Vrhovne komande vazduhoplovstva Jugoslavije u strogom centru Zemuna, sa skulpturom Ikara na glavnoj fasadi, rad novosadskog skulptora Karla Baranjija (zgrada je potpuno uništena u NATO bombardovanju 1999) i zgrada Državne štamparije u Beogradu (BIGZ).
Zgrada Izvršnog veca Vojvodine (Banovina), sagradena 1939, najpoznatije delo Dragiše Brašovana, delo koje se nalazi u svim svetkim enciklopedijama arhitekture, pod zaštitom UNESCO kao umetnicko naslede, takođe je oštećena tokom bombardovanja 1999. Pored pomenutih, poznat je i po drugim zgradama i objektima. Brašovan je autor i Jugoslovenskih paviljona u Barseloni 1929. i Milanu 1931. Na području Vojvodine zapažena su Brašovanova dela: Sokolski dom u Zrenjaninu i crkva u Orlovatu. U Novom Sadu Brašovan je prisutan od 1929. kada je pobedio na konkursu za novu palatu Radničke komore. Hotel Metropol u Beogradu, zgrada zgrada muzeja Nikole Tesle, kafana Ruski Car, nekoliko stambenih zgrada izgrađenih tridesetih godina 20. veka (Francuska 5, Bulevar Oslobođenja 2, Bulevar despota Stefana 8…), stambeni blokovi Fabrike kablova Svetozarevo (FKS), krajem 50′, Vila Stanković u Čortanovcima, zgrade Pošte i Radničke komore u Novom Sadu, zgrada Beočinske fabrike cementa, i čitav niz železničkih stanica i manjih postaja na području zapadne Srbije.
